Gần đây một số doanh nghiệp Việt Nam có liên hệ với Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Singapore hỏi về “Quy tắc trọng tài” của Phòng Thương mại và Công nghiệp Singapore hoặc “Quy tắc hòa giải và trọng tài” của Phòng Thương mại Quốc tế Singapore để giải quyết các tranh chấp trong hợp đồng ký với nước ngoài. Thương vụ xin thông tin như sau:
Ở Singapore có nhiều Phòng Thương mại/Phòng Thương mại và Công nghiệp được cấp phép hoạt động theo Luật tổ chức Hiệp hội (Societies Act), có thể kể đến: Phòng Thương mại và Công nghiệp doanh nghiệp người Hoa tại Singapore (SCCCI), Phòng Thương mại quốc tế Singapore (SICC), Phòng Thương mại và Công nghiệp doanh nghiệp người Mã tại Singapore (SMCCI) Phòng Thương mại và Công nghiệp Singapore, Phòng Thương mại và Công nghiệp doanh nghiệp người Ấn tại Singapore (SICCI), v.v. Bên cạnh các Phòng Thương mại và Công nghiệp của sở tại, các Phòng thương mại và công nghiệp đa phương/khu vực, tại Singapore còn có hơn 20 Phòng song phương, trong đó còn có cả Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam-Singapore do các doanh nhân Singapore và Việt Nam phối hợp thành lập.
Các Phòng thương mại theo Luật tổ chức hiệp hội của Singapore đều là phi lợi nhuận, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, tạo diễn đàn để tăng cường giao lưu, trao đổi thông tin, tìm kiếm thị trường, tạo cơ hội kinh doanh và đầu tư song phương, vì lợi ích doanh nghiệp và lợi ích quốc gia. Các Phòng Thương mại/Phòng Thương mại và Công nghiệp tại Singapore không thực hiện chức năng trọng tài trong các tranh chấp hợp đồng và do đó không có quy tắc trọng tài (arbitration rules).
Hiện nay, liên quan đến các cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế, tại Singapore duy nhất có 3 cơ quan có chức năng giải quyết: (1) Toà Thương mại Quốc tế Singapore (SICC) – đây là Toà thương mại quốc tế đầu tiên tại châu Á xử lý các tranh chấp xuyên quốc gia; (2) Trung tâm Trọng tài Quốc tế Singapore (SIAC), đứng thứ 3 thế giới về Tổ chức trọng tài được chọn lựa và đã vượt Hongkong, chiếm ngôi đầu ở châu Á; và (3) Trung tâm Trung gian hoà giải Quốc tế Singapore (SIMC), chuyên cung cấp các dịch vụ trung gian hoà giải thương mại quốc tế.
Ở Singapore, chức năng giải quyết các tranh chấp thông qua cơ chế trọng tài thuộc về Trung tâm trọng tài quốc tế của Singapore (Singapore International Arbitration Centre – SIAC), một tổ chức hoàn toàn độc lập với các Phòng Thương mại/Phòng Thương mại và Công nghiệp ở Singapore. Trung tâm có Quy tắc trọng tài (SIAC Rules) dựa trên Luật mẫu do Ủy ban Luật thương mại quốc tế của Liên hợp quốc (UNCITRAL) ban hành và được luật pháp Singapore thừa nhận (Luật trọng tài quốc tế của Singapore).
Việc lựa chọn cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại tại nước ngoài (cụ thể ở đây là Singapore) để giải quyết tranh chấp hợp đồng là hoàn toàn tự nguyện, trên cơ sở các bên liên quan trong hợp đồng đã cân nhắc các hệ lụy pháp lý và tài chính kéo theo. Tuy nhiên, để đảm bảo giá trị pháp lý của Điều khoản giải quyết tranh chấp, các doanh nghiệp cần tìm hiểu, lựa chọn kỹ và quy định rõ ràng, chính xác vào Hợp đồng, nhất là các yếu tố cần thiết như tên, địa chỉ trọng tài và quy tắc tố tụng/luật xét xử được áp dụng để giải quyết.
Hiện nay, việc một số doanh nghiệp ở Việt Nam không nắm được thông tin, đưa vào trong hợp đồng quy định mọi tranh chấp sẽ được giải quyết theo “Quy tắc trọng tài của Phòng Thương mại và Công nghiệp Singapore” hoặc “Quy tắc hòa giải và trọng tài” của Phòng Thương mại Quốc tế Singapore là hoàn toàn không phù hợp với thực tế ở Singapore và do đó sẽ không thể thực hiện được. Để các doanh nghiệp Việt Nam tránh bị thiệt hại mà vẫn không được luật pháp bảo vệ, các doanh nghiệp cần lưu ý tìm hiểu ý nghĩa pháp lý của việc lựa chọn cơ quan tài phán, đảm bảo không có sự xung đột pháp luật (ví dụ: chọn thẩm quyền xét xử là Tòa án một nước nhưng lại yêu cầu phải tuân thủ pháp luật của một nước khác). Khi tham gia đàm phán ký kết hợp đông, các doanh nghiệp phải rất thận trọng khi lựa chọn cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại tại nước ngoài để tự bảo vệ mình không bị đối phương vô hiệu hóa bằng điều khoản này.
